Algemene eisen aan het bogentouwtje: Sterk, rekvrij, licht van gewicht, slijtvast en weerbestendig.

Meestal worden pezen gedraaid van synthetische materialen, zoals Fastflight en Dacron B50. Maar het kan ook prima van natuurlijke materialen. Daarnaast zijn er in de zeilwereld een paar mooie lijnen ontwikkeld voor het snelle werk.

Voorbeeld van een eenvoudige Vlaamse pees (Flemmish string)

Deze ziet er altijd mooi uit. Wel jammer dat ze ook voor traditionele bogen vaak van ‘plastic’ worden gemaakt.
Hieronder een voorbeeld van natuurlijk aflapgaren, met twee hoofdstrengen en met 1 lus.

Het principe van deze pees is: als je twee of meer draden de zelfde kant opwindt en ze daarna in elkaar de andere kant terugdraait, zullen ze samen 1 draad vormen. Dit gaan we de hele tijd doen.

Voor deze pees gebruiken we 6 draden linnen aflapgaren. Neem ze ruim (ca. 0,5 mtr.) langer dan de boog en zet ze flink in de was. Hierdoor kleven ze lekker aan elkaar, wat het werk straks vereenvoudigt. Verdeel de draden in twee groepen, zodat je twee strengen hebt.

We beginnen met het maken van een lus. Deze komt straks om de bovenste nok van de boog.
Houd de strengen naast elkaar, maar wel gescheiden. Leg ruim 20 cm voor de uiteinden een losse knoop (vastklemmen met een wasknijper kan ook).

Wind elk van de losse einden op in dezelfde richting. Door de was plakken ze lekker aan elkaar. Het is even de kunst alles vast te houden en toch op te winden. Vastklemmen ter plaatse van de knoop is wel zo gemakkelijk.

Als beide einden even ver en stijf zijn opgewonden leg je ze langs elkaar en draai je ze samen, in elkaar, de andere kant op. Flink samenknijpen en niet slippen laten. Zo ontstaat een stuk dikkere draad.
Ga door tot je voldoende lengte hebt om een lus te maken die om de boognok past. Maak de knoop los of verwijder de klem.

Sla het dikke deel om tot een lus en verdeel de 4 losse einden in 2 groepen met elk een lang en kort eind.  Door de was kun je ze aan elkaar plakken. Je hebt nu weer twee (‘lossige’) strengen.


Wind ze beide strak op tot de lus goed sluit. Voor de handigheid haak je dit lusje om een spijker of iets dergelijks.
En daar gaan we weer. Beide strengen in dezelfde richting opwinden, naast elkaar leggen en andersom in elkaar laten draaien. (Haal de lus steeds los en draai de pees terug).
Houd bij het opwinden de lange einden van de pees uit elkaar, om een grote, onontwarbare kluwen te voorkomen.

Om een soepel verloop te krijgen in de aansluiting, kun je op regelmatige afstanden de losse einden 1 voor 1 inkorten .

Ga door met opwinden en terugdraaien tot je de volle lengte van de pees bereikt hebt. Naar mijn ervaring hoeft dit niet al te strak. Zorg dat alle draden en beide strengen onder even veel spanning staan en straks evenveel kracht opnemen.
Onderaan kun je ook een lus draaien. Dat is wel het sterkste, maar een eenvoudige timmermansknoop is een stuk sneller en eenvoudiger. Ter versteviging kun je een paar extra draden invlechten.

Een pees uit meer dan twee strengen wordt ronder en sterker. Volg dan de bovenstaande procedure, maar verdeel de draden in drie of meer groepen.

 

Links de voltooide lus. Rechts de timmermansknoop.

Zo leg je de timmermansknoop. Voeg extra draden toe ter versteviging.

 

“Replica van een 15e eeuwse Vlaamse pees” door Diana Lankhof

Diana heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar, en tests gedaan met, pezen van plantaardige materialen, zoals die rond de Middeleeuwen in Europa werden gemaakt. Hoewel veel huidige (Amerikaanse) info, op het gebruik van linnen lijkt te wijzen, blijkt hennep de betere soort. In een uitgebreid document beschrijft ze het materiaal, de geschiedenis, de eigenschappen en het maakproces. Alles voorzien van vele bronnen. Dit is een must voor iedereen die geïnteresseerd is in historisch verantwoord boogschieten en technische kennis in het algemeen. Lees het hier.

En historische pezen horen op historische bogen natuurlijk. Hieronder een korte toevoeging betreffende trekkracht en gewicht van deze pezen: “Na enige testen kom ik bij rechte bogen uit op een veilige pees bij een breeksterkte van 2,5 maal de trekkracht van de boog: Essen kinderboog 18lbs x 2.5=45lbs-> 2draads (50lbs),  essen takkenboog 30lbs x 2.5=75->3draads (75lbs), taxus takkenboog 36lbs x 2,5=90-> 6 draads (150lbs), onze moderne recurve 23lbs heeft echt de 6-draads nodig, dan kom je op de 4x trekgewicht. Wat betreft gewicht: ze wegen iets meer dan pezen van Fastflight.”

Zelf aan de slag met hennep? Via onderstaande link kun je hennep garen en draad bestellen, met dank aan Ton Bus voor de tip:  Met het garen kun je zelf bepalen hoe dik je pees wordt.
Het klokkentouw van 2mm draad is prima voor “gewone” bogen tot ongeveer 50 pond en de 3mm draad is geschikt voor de zware jongens. www.langmantouw.nl

 

Linnen

Aflapgaren (In het Engels “shoemakers linen”.) is tegenwoordig vooral verkrijgbaar in kunststof, zoals nylon, maar ook nog in katoen en linnen. Vooral linnen levert goede kwaliteit. Zoek naar een zo sterk en dun mogelijke draad. De dunnere soorten hebben als voordeel dat je de dikte van de pees fijner kunt afstellen.

Erik van Rotz vond een leverancier: “Beste Jan, Na wat omzwervingen op het internet heb ik een leverancier gevonden voor alles wat met leer te maken heeft: de Fa. Boomsma in Breda. “Een snoepwinkel als je van leer houdt”.  Officieel is het een groothandel, maar ze verkopen net zo makkelijk aan particulieren.”

Mijn schoenmaker in Harlingen had het ook in de catalogus van zijn groothandel staan.
Daarnaast kun je ook terecht bij webshops met traditionele handbogen, zoals Asgaard Archery, Fairbow, Tbowshop.

 

 

Voor meer mooie voorbeelden:  Bezoek het ZelfBogenMaken archief.
Heb je zelf een mooi voorbeeld gemaakt of heb je vragen? Email naar zelfbogenmaken@planet.nl

Wil je uitgebreide informatie over Bogenmaken (of ken je iemand die dat wel kan gebruiken?) Hier vind je het boek Houtkoorts.